آخرین اخبار حامیان را در اینجا دنبال کنید

در ادامه قسمت اول، در سال ۱۹۷۶ موارد ابتلا به بیماری سیاه‌سرفه در ایالت متحده به پایین‌ترین حد خود در دهه ۱۹۷۰ رسید؛ اما موفقیت این واکسن به دلیل کاهش میزان جذب، مختل شد. علی‌رغم کاهش تعداد مبتلایان، نگرانی‌ها از بروز عوارض جانبی غیرمعمول واکسن سلول کامل سیاه‌سرفه از ابتلای به خود بیماری بیشتر بود.

در سال ۱۹۸۵، با تأسیس شرکت دیوید اچ اسمیت، نخستین واکسن مقابله با بیماری‌های ناشی از هموفیلوس آنفلوانزای نوع B (Hib) ساخته شد و مجوز خود را دریافت کرد. از سال ۱۹۶۸، دیوید اچ اسمیت و پورتر دبلیو اندرسون جونیور روی واکسیناسیون با یکدیگر همکاری می‌کردند.

در اواخر دهه ۱۹۸۰ بیماری فلج اطفال در ۲۵ کشور جهان به‌صورت یک بیماری اندمیک وجود داشت. در سال ۱۹۸۸ و به دنبال شکست آبله، سازمان جهانی بهداشت برنامه ریشه‌کنی فلج اطفال تا سال ۲۰۰۰ را در دستور کار خود قرار داد.

این بیماری در سال ۱۹۹۴ در امریکا، تا سال ۲۰۰۲ در اروپا و تا سال ۲۰۰۳ ریشه‌کن شد و فقط در شش کشور جهان باقی ماند. تلاش‌ها در این زمینه همچنان ادامه دارد.

در سال ۱۹۹۵ خانم آن ساروسکی با هدایت تیم خود، نقش ویروس پاپیلومای انسانی در بروز سرطان دهانه رحم را مطرح کرد. محققان در جهت تشخیص و غربالگری این سرطان، کار بر روی واکسن HPV را آغاز کردند.

ویروس‌های HPV بسیار شایع‌اند و اغلب با کمترین علائم ظاهر می‌شوند. سویه‌های پرخطر این ویروس می‌توانند باعث سایر بیماری‌ها خصوصاً سرطان دهه رحم شوند. خانم آن ساروسکی به‌عنوان محقق اصلی، شروع به ساخت واکسنHPV دو ظرفیتی کرد.

یک سال پس از تائید واکسن روتاویروس، در سال ۱۹۹۹، به دلیل بروز مشکلات روده‌ای و اسهال شدید در کودکان، از تزریق این واکسن صرف‌نظر شد. در سال ۲۰۰۶ نوع کم‌خطرتر این واکسن معرفی شد و تا سال ۲۰۱۹ این واکسن در بیش از ۱۰۰ کشور جهان مورداستفاده قرار گرفت.

در سال ۲۰۰۶ نخستین واکسن ویروس پاپیلومای انسانی تائید شد. واکسیناسیون HPV اساسی‌ترین راه برای حذف سرطان دهانه رحم شناخته شد.

 در سال ۲۰۱۶، مشارکت‌های عمومی- خصوصی در پروژه ساخت واکسن مننژیت نقش کلیدی داشت. در پنج سال نخست تزریق این واکسن، سروگروپ A مننژوکوکی از کشورهای آفریقایی با نرخ بروز بالای مننژیت حذف شد. در حال حاضر این واکسن در برنامه معمول ملی ایمن‌سازی گنجانده‌شده است.

مجمع سلامت جهانی در زمینه بیماری‌های اپیدمیک از طرح‌های تحقیق و توسعه باقابلیت اجرایی شدن سریع استقبال می‌کند. هدف این مجمع دسترسی به آزمایش‌ها، واکسن‌ها و داروهای مؤثر برای حفظ جان انسان‌ها و جلوگیری از بروز بحران است.

پس از سال‌ها اجرای سریع واکسیناسیون، اعلام شد که منطقه امریکا عاری از بیماری سرخک شده است. با شیوع این بیماری در چند کشور که به علت شکاف در پوشش واکسیناسیون ایجادشده بود، بیماری سرخک بار دیگر در سال ۲۰۱۸ بروز کرد. به دنبال این اتفاق، سازمان جهانی بهداشت و سازمان بهداشت پان آمریکائی نظارت را افزایش دادند و کمپین‌های واکسیناسیون را راه‌اندازی کردند.

در سال ۲۰۱۹ طرح آزمایشی تزریق واکسن مالاریا در غنا، مالاوی و کنیا اجرا شد. واکسن RTS,S به‌عنوان نخستین واکسنی شناخته شد که کشنده‌ترین و شایع‌ترین سویه مالاریا را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌داد. کودکان جز گروه‌های در معرض خطری بودند که در صورت ابتلا به این بیماری، جان خود را از دست می‌دادند.

سازمان بهداشت جهانی، واکسن ابولا را به‌عنوان یک بخش از مجموعه گسترده‌ای از ابزارها در واکنش به بیماری، درکشورهای در معرض خطر مورد ارزیابی قرار داد. در سال ۲۰۲۱ برای تضمین پاسخ به شیوع بیماری، بانک جهانی واکسن ایجاد شد.

نسل سوم واکسن آبله برای جلوگیری از بیماری آبله میمونی تائید و به‌عنوان نخستین واکسن مقابله با آبله میمونی شناخته شد.

در ژانویه سال ۲۰۲۰، مدیرکل سازمان بهداشت جهانی خبر از شیوع کرونا ویروس جدیدی (SARS-CoV-2) را داد که به‌عنوان وضعیت اضطراری بهداشت عمومی در سطح جهانی شناخته می‌شد. در ۱۱ مارس همان سال سازمان بهداشت جهانی پاندمیک بودن کووید ۱۹ را تائید کرد.

واکسن‌های مؤثر کووید ۱۹ با سرعت خارق‌العاده‌ای ساخته، تولید و توزیع شدند. برخی از واکسن‌ها با استفاده از فناوری جدید mRNA ساخته می‌شدند.

در دسامبر ۲۰۲۰ تنها یک سال پس از کشف نخستین سویه کووید ۱۹ نخستین دوز این واکسن تزریق شد.

در سال ۲۰۲۱ باوجود ادامه تزریق واکسن کووید ۱۹ به مبتلایان، نابرابری در پوشش واکسیناسیون موجب شد تا تلاش‌ها برای مهار این بیماری همه‌گیر تهدید شود. درواقع از تاریخ جولای سال ۲۰۲۱ تقریباً ۸۵ درصد واکسن‌ها برای کشورهای با درآمد بالا و متوسط رو به بالا، تجویزشده بودند و بیش از ۷۵ درصد از واکسن‌ها تنها برای ۱۰ کشور مصرف‌شده بودند.

سازمان بهداشت جهانی به‌منظور جلوگیری از شدت بیماری و مرگ‌ومیر از کشورهای عضو درخواست کرد تا واکسیناسیون کارکنان بهداشتی و گروه‌های در معرض خطر را در اولویت کار خود قرار دهند، کارکنان بهداشتی را ایمن نگه‌دارند و از جوامع و کشورها خواست تا به فعالیت‌های خود ادامه دهند.

بیش از دو قرن است که مردم در برابر بیماری‌های کشنده واکسینه می‌شوند، از زمانی که نخستین واکسن جهانی برای مقابله با آبله کشف شد. تاریخ نشان می‌دهد که واکنش جهانی مؤثر و کامل به بیماری‌های قابل‌پیشگیری با واکسن زمان‌بر و نیازمند حمایت مالی، همکاری و هوشیاری مداوم است.

از شیوه‌های نوآورانه در قرن ۱۵۰۰ گرفته تا فناوری‌های استفاده‌شده در ساخت واکسن‌های کووید ۱۹ نشان می‌دهند که راه طولانی ای را طی کرده ایم. واکسن‌ها برای جلوگیری از بیش از ۲۰ بیماری از ذات‌الریه گرفته تا سرطان دهانه رحم و ابولا مؤثر هستند. در طول سی سال گذشته به لطف واکسیناسیون، نرخ مرگ‌ومیر کودکان ۵۰ درصد کاهش‌یافته است.

در حال حاضر در بسیاری از نقاط جهان از هر پنج کودک یک نفر هنوز واکسینه نشده است. کاهش میزان ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قابل‌پیشگیری با واکسن در کودکان و بزرگ‌سالان، نیازمند همکاری، بودجه، تعهد و چشم‌انداز جهانی است.

پایان

مترجم: وجیهه فهیمی تبار

A Brief History of Vaccination: Learn the story of these life-saving jabs, By Google Arts & Culture, in collaboration with World Health Organization(who)