8 خرداد 1403

(7) هوش هیجانی

درباره نویسنده

دکتر دانیل گلمن، فارغ التصیل دانشگاه هاروارد و مسئول نگارش بخش "رفتار و علوم‌مغزی" مجله نیویورک تایمز است که مقالات او انتشاری جهانی دارد. گلمن قبلاً سردبیرمجله روانشناسی(psychology today)  با عنوان فارسی (روانشناسی امروز) در ایالت متحده بوده است.

دکتر دانیل گلمن با مطرح ساختن پژوهش‌های عمیقی که در زمینه مغز و رفتار انجام شده است، نشان می‌دهد که افراد با بهره‌هوشی بالا، در زندگی چندان موفق نبوده‌اند این درحالیست که افراد با سطح‌هوشی متوسط در مسیر موفقیت قرار دارند. او ثابت می کند که غیر از هوش عوامل دیگری در موفقیت یا عدم موفقیت افراد تاثیر گذارند که جنبه‌ی دیگری از هوشمندی را شامل می‌شوند. گلمن مجموعه این عوامل را "هوش هیجانی" می‌نامد و آن‌ها را خودآگاهی و کنترل تکانشگری، پایداری، اشتیاق و انگیزش، همدلی و مهارت‌های اجتماعی عنوان می‌کند.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم

در اختلال فشارروانی پس از آسیب(PTSD) یک بی‌حسی عاطفی عمومی، احساس انقطاع اززندگی یا قطع علاقه به احساسات دیگران مشاهده می‌شود. نزدیکان چنین اشخاصی ممکن است این بی‌تفاوتی را به حساب فقدان حس همدلی آنان بگذارند. تاثیر دیگر این اختلال بر روی فرد، گسستگی حافظه است که از جمله ناتوانی در به خاطر آوردن دقایق، ساعت‌ها یا حتی روزهای واقعه‌ی آسیب‌زا را شامل می‌شود.

در بخش دیگری از کتاب می‌خوانیم که تداعی یک موضوع (با کمترین میزان تهدید) با یک مساله‌ ترسناک در ذهن فرد، حالت ترسناکی  را برای او از آن موضوع ایجاد می‌کند. روانشناسان در این مورد اصطلاح شرطی‌سازی ترس را به کار می‌برند.

برای مثال کودکی را تصور کنید که قبلاً سگ خشمگینی او را دنبال کرده و او از سگ ترسیده است. این تداعی خاطره موجب می‌شود که کودک همچنان از سگ‌ها بترسد، درصورتی‌که برای مثال اگر کودک به خانه‌ی همسایه‌ای برود که سگ آرامی دارد، به طور طبیعی و تدریجی ترس خود را ازدست می‌دهد.

کسالت هیجانی در کودکان

بر اساس ارزیابی والدین و معلمان در دهه‌های اخیر مشکلاتی مانند گوشه‌گیری، اضطراب و افسردگی، اختلالات مربوط به توجه یا فکر، بزهکاری و پرخاشگری  در کودکان روند رو به رشدی را داشته است.

اگرچه وجود هریک از این مشکلات به تنهایی، نگرانی چندانی در افراد ایجاد نمی‌کنند، اما اگر آن‌ها را به صورت یک مجموعه در نظر بگیریم، آن‌گاه به عقربه‌هایی تبدیل می‌شوند که تغییرات شگرفی را ایجاد می‌کنند. برای مثال  مشکل کسالت‌های عاطفی در کودکان، بهایی است که آنان در سراسر جهان برای دستیابی به زندگی مدرن می‌پردازند.

داستان کوتاهی از اهمیت هوش هیجانی

بعداز ظهر دم‌کرده‌ی غیر قابل تحملی در شهر نیویورک بود، از آن روزهای گرمی که انسان از شدت عرق کردن، عبوس و بی‌قرار می‌شود. به هتل محل اقامت خود برمی‌گشتم که به محض سوارشدن به اتوبوس، از برخورد راننده‌ در جای خود خشکم زد. او مرد سیاه‌پوست میانسالی بود که با لبخندی مشتاقانه و لحنی دوستانه، هنگام سوار شدن به من خوش‌آمد گفت:《سلام، حال شما چطور است؟》

خوش‌آمدی که راننده در حین حرکت لاک‌پشت‌وار اتوبوس در میان ترافیک سنگین وسط شهر، به هر مسافری می‌گفت، هر مسافری را به اندازه‌ی من متعجب می‌کرد. اما وقتی اتوبوس از آن ازدحام به منطقه‌ی بالای شهر رسید، تغییر آرام اما معجزه‌آسایی رخ داد.

راننده برای اطلاع‌رسانی به مسافران شروع به صحبت کرد. درباره‌ی صحنه‌هایی که از مقابل آن‌ها عبور می‌کردیم توضیحات و اطلاعات بروزی می‌داد: این فروشگاه حراج بسیار خوبی کرده است، نمایش جالبی در این موزه دائر است، آیا درباره‌ی فیلم جدیدی که به تازگی در سینمای خیابان بعد اکران شده چیزی شنیده‌اید؟

اشتیاقی که او نسبت به امکانات خوبی که در شهر وجود داشت نشان می‌داد،به دیگران هم سرایت می‌کرد. وقتی مسافران از اتوبوس پیاده می‌شدند، پوسته‌ی عبوس خود را به دور انداخته بودند و در جواب خداحافظی راننده که می‌گفت:《خدانگهدار، روز خوبی داشته باشید》لبخندی بر لبانشان نقش می‌بست.

خاطره‌ی آن برخورد، حدود بیست سال است که در ذهن من باقی مانده‌است. آن هنگام تازه دکترای خود را در رشته‌ی روانشناسی به پایان رسانده بودم و کمتر کسی به علت بروز این تغییرات از نظر روانشناسی توجه می‌کرد. برخورد راننده اتوبوس مانند ویروسی بود که احساس خوشی مسافران اتوبوس را به سطح شهر سرایت می‌داد یا بهتر بگویم جادوی راننده اتوبوس به‌نوعی منادی صلح در سطح شهر بود که نیروی آن توانست روحیه‌ی عبوس مسافران را تغییر دهد و دریچه‌ی قلبشان را تا حدودی بگشاید.

خواندن کتاب هوش هیجانی را به چه کسانی پیشنهاد می‌دهیم؟

این کتاب برای همه‌ی افرادی که علاقمند به یادگیری "سواد آموزی هیجانی" هستند؛ مفید است. به‌ویژه برای والدین و مربیان.

کتاب هوش هیجانی نوشته دکتر دانیل گلمن شامل 16 فصل با عناوین نقش هیجان ها، کالبدشکافی، یک تسخیر هیجانی، وقتی باهوش ابله می‌شود، خود را بشناس، بردگان هوس، استعدادبرتر، ریشه‌های همدلی، هنرهای اجتماعی، دشمنان صمیمی، مدیریت صمیمانه، ذهن و طب، بوته آزمایش خانواده، آسیب روحی و بازآموزی هیجانی، خلق و خو، مقدر نیست، بهای بی‌سوادی هیجانی و  تعلیم دادن هیجان‌ها است.

 

معرفی کتاب: زهرا سادات حسینی‌مقدم


کتاب قبلی: چرا می‌پَرم؟

ارسال نظر