پارکینسون یک بیماری نورودژنراتیو که شیوع آن در سطح جهان در حال افزایش است. این بیماری بعد از آلزایمر، دومین بیماری شایع عصبی شناخته می‌شود. در این اختلال، در سلول‌های عصبی مغز توانایی تولید دوپامین کاهش می‌یابد. مطالعات نشان می‌دهد که میزان ابتلای مردان به این بیماری دو برابر زنان است. همچنین در بیمارانی که 80 درصد یا بیشتر سلول‌های تولیدکننده دوپامین را از دست می‌دهند، علائم پارکینسون بروز پیدا می‌کند. در اغلب موارد، علائم در حدود 1% تا 2% از افراد بالای 60 سال رخ می‌دهد . در حال حاضر تشخیص PD بر اساس تاریخچه پزشکی و معاینه عصبی است زیرا هنوز هیچ آزمایش تأییدکننده‌ای برای PD وجود ندارد. در ادامه بیشتر با علت، علائم و راه‌های تشخیص این بیماری آشنا می‌شویم.
تاریخچه بیماری پارکینسون
برای اولین بار، در سال 1817 پزشک انگلیسی جیمز پارکینسون توضیحات جامعی را در مورد فلج لرزان منتشر کرد. اگرچه تحقیقات پارکینسون بعدها به‌عنوان یک کار اصلی در این زمینه شناخته شد، اما برای دهه‌ها مورد کم‌توجهی قرار گرفت. در دهه 1870 عصب‌شناس فرانسوی، ژان مارتین شارکو، به‌افتخار مطالعات پارکینسون، این بیماری را «پارکینسون» نام‌گذاری کرد. مطالعات شارکو بین سال‌های 1868 1881 زمانی که او بین سفتی، ضعف و برادی‌کینزی تمایز قائل شد، نقطه عطفی در درک بیماری پارکینسون بود.
بیماری پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون به‌عنوان فلج لرزان شناخته می‌شود. این بیماری ناشی از اختلال در نورون‌های مغز است که مسئول تولید ناقل عصبی دوپامین هستند. دوپامین یک مولکول سیگنال دهنده به نورون‌های دیگر است که هماهنگی حرکات بدن را مدیریت می‌کند. هنگامی‌که این سلول‌ها می‌میرند یا به‌درستی کار نمی‌کنند، به‌طور تدریجی علائم PD ظاهر می‌شوند.
علائم پارکینسون
پیشرفت علائم برای هر بیمار غیرقابل‌پیش‌بینی و تا حدودی متفاوت است. علائم رایج پارکینسون عبارت‌اند از:
- لرزش یا حرکات غیرارادی و ریتمیک دست‌ها، بازوها، پاها و فک
- سفتی عضلانی، شایع‌ترین در بازوها، شانه‌ها یا گردن
- از دست دادن تدریجی حرکت خودبه‌خود که اغلب منجر به کاهش مهارت ذهنی یا زمان واکنش، تغییر صدا، کاهش حالت چهره و غیره می‌شود.
- از دست دادن تدریجی حرکت خودکار که ممکن است منجر به کاهش پلک زدن، کاهش دفعات بلع و ترشح آب دهان شود.
- حالت خمیده با خم شدن در آرنج، زانو و باسن
- راه رفتن یا تعادل ناپایدار
- افسردگی یا زوال عقل
تشخیص
بیماری پارکینسون به‌طور کلاسیک یک اختلال حرکتی همراه با دیستونی است که در آن انقباضات مداوم عضلانی باعث حرکات پیچشی و تکراری یا وضعیت‌های غیرطبیعی می‌شود. مشکلات اغلب با راه رفتن ایجاد می‌شود، ماهیچه‌ها می‌توانند سفت شوند و حرکت آزاد را محدود کنند؛ بنابراین فعالیت‌های روزانه مانند دست خط دشوارتر انجام می‌شود. در حال حاضر، تشخیص پارکینسون در درجه اول بر اساس علائم مذکور است. هیچ تصویربرداری با اشعه ایکس یا آزمایش خونی وجود ندارد که بتواند بیماری را تأیید کند. بااین‌حال، تصویربرداری تشخیصی غیرتهاجمی، مانند توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) می‌تواند به پزشک در تشخیص کمک کند. روش‌های مرسوم برای تشخیص عبارت‌اند از:
- وجود دو مورد از سه علامت اولیه
- عدم وجود سایر علائم عصبی در معاینه
- عدم سابقه سایر علل احتمالی پارکینسونیم، مانند استفاده از داروهای آرام‌بخش، ضربه به سر یا سکته مغزی
- پاسخ به داروهای پارکینسون، مانند لوودوپا
عوامل خطر ابتلا به پارکینسون
عواملی وجود دارد که باعث تسریع آسیب، از دست دادن نورون‌های تولیدکننده دوپامین در جسم سیاه مغز و ایجاد پارکینسون می‌شود این عوامل خطر عبارت‌اند از:
- جوشکاری و قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین مانند آهن، منگنز، مس، سرب، آمالگام، آلومینیوم، روی (افزایش خطر ابتلا از طریق تجمع فلزات در ماده سیاه و افزایش استرس اکسیداتیو)
- قرار گرفتن در معرض ضربه‌های سر (در میان بوکسورهای سابق و سایرینی که صدمات مغزی تروماتیک متعدد متحمل شده‌اند قابل‌توجه است)
- قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌ها
عوامل مؤثر بر بیماری پارکینسون
- کافئین
مطالعات نشان می‌دهند که کافئین می‌تواند در برابر تخریب نورون‌های دوپامینرژیک محافظت عصبی ایجاد کند و شروع، پیشرفت و ظهور علائم غیر حرکتی PD را به تأخیر بیندازد.
- نیکوتین
هرچند استعمال دخانیات به‌خودی‌خود یک خطر جدی برای سلامتی است، ولی برخی از مطالعات کاهش 40 درصدی میزان ابتلا به پارکینسون را در میان سیگاری‌ها در مقایسه با افراد غیر سیگاری نشان داده است. نیکوتین در سیگار با تغییر در فعالیت آنزیم مونوآمین اکسیداز B و تحریک آزادسازی دوپامین می‌تواند به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل کند.
- آنتی‌اکسیدان‌ها
مصرف آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ویتامین E و C با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد باعث اثر حفاظتی از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو می‌شوند.
برخی شواهد نقش محافظتی احتمالی استروژن در زنان و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی در بروز پارکینسون را نشان می‌دهد.
درمان
هیچ درمانی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد، بنابراین درمان‌ها برای کاهش علائم و به تأخیر انداختن اثرات پیش‌رونده بیماری است. درمان‌های کنونی در مدیریت علائم حرکتی اولیه بیماری مؤثر هستند، اگرچه بیمار باید تا حد امکان به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهد و فیزیوتراپی را برای حفظ مهارت‌های حرکتی و دامنه حرکتی در نظر بگیرد.
داروهای ضد پارکینسون که اغلب برای کاهش علائم حرکتی در مراحل اولیه استفاده می‌شوند، شامل: لوودوپا، آگونیست‌های دوپامین، مهارکننده‌های COMT (مهارکننده آنزیم کاتکول-o- متیل ترانسفراز)، سلژیلین (مهارکننده آنزیم مونوآمین اکسیداز)، داروهای آنتی کولینرژیک، آمانتادین.
رژیم غذایی و برخی از فعالیت‌های توان‌بخشی تا حدی در کاهش علائم مؤثر بوده‌اند. هنگامی‌که داروها دیگر مؤثر نیستند یا عوارض جانبی زیادی دارند، از جراحی و تحریک عمیق مغز برای کاهش علائم حرکتی استفاده‌شده است.
در پایان باید به این نکته اشاره داشت که بیماری پارکینسون مزمن است، به این معنا که در مدت طولانی ادامه می‌یابد و پیش‌رونده است و علائم آن در طول زمان بدتر می‌شود. اگرچه برخی از افراد به‌شدت ناتوان می‌شوند و برخی دیگر تنها اختلالات حرکتی جزئی را تجربه می‌کنند. ولی در این افراد ابتدایی‌ترین برنامه‌های روزمره مانند معاشرت با دوستان، لذت بردن از روابط عادی با اعضای خانواده و کسب درآمد تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
گروه‌های حمایتی می‌توانند با ارائه اطلاعات، توصیه‌ها و تجربیات به افراد مبتلابه PD، خانواده‌ها و مراقبانشان کمک کنند تا با طیف گسترده‌ای از مسائل، ازجمله یافتن پزشکان آشنا با این بیماری و مقابله با محدودیت‌های فیزیکی، مقابله کنند.
منابع:
www.atrainceu.com
