مشکلات گوش و شنوایی از شایعترین مشکلات سلامتی هستند. به فردی که قادر به شنیدن مانند افرادی که شنوایی طبیعی دارند نیست، ناشنوا میگویند. آستانه شنوایی 20 دسی بل است و به فردی که با دو گوش خود کمتر از این مقدار بشنود، ناشنوا یا کمشنوا گفته میشود.
ناشنوایی ممکن است خفیف، متوسط یا مفرط باشد. افراد مبتلا به نوع خفیف با شنیدن صداها کمی دچار اشکال میشوند. مبتلایان به ناشنوایی متوسط، بدون استفاده از سمعک دچار اشکال شنوایی هستند. در نوع شدید، حتی با سمعک باید از لبخوانی استفاده کنند. نقص شنوایی میتواند باعث بروز اشکال در برقراری ارتباط، اختلال در زبان و تکلم، فعالیتهای فیزیکی، قوه درک یا شناخت، مهارتهای ذهنی اجتماعی، سطح تحصیلات و مهارتهای شغلی فرد شود.
عوامل ژنتیکی، ازدواجهای فامیلی، ابتلای مادر به بیماریهای عفونی در دوران بارداری، مصرف داروهای اتوتوکسیک، صدمات وارده حین زایمان، زردی نوزادی از مهمترین عوامل خطر ابتلا به نقص شنوایی هستند. شناسایی این نوع از معلولیت به دلیل عدم نمود ظاهری، ناکافی بودن سطح آگاهی خانوادهها و عدمتشخیص بهموقع توسط متخصصین، با تأخیر زیادی صورت میگیرد.
در همین راستا، سازمان جهانی بهداشت، سوم مارس را بهمنظور افزایش آگاهی در مورد کم شنوایی، ترویج مراقبت از گوش و شنوایی، روز جهانی شنوایی نامگذاری کرده است.
شیوع نقص شنوایی
ازنظر اپیدمیولوژی آسیب شنوایی شایعترین معلولیت اعصاب حسی است که شیوع آن در حال افزایش است. در حال حاضر بیش از 1.5 میلیارد نفر (نزدیک به 20 درصد از جمعیت جهان) با کمشنوایی زندگی میکنند. 430 میلیون نفر از آنها کم شنوایی ناتوانکننده دارند. پیشبینی میشود تا سال 2050، بیش از 700 میلیون نفر مبتلا به کم شنوایی ناتوانکننده باشند. در سراسر جهان، 34 میلیون کودک ناشنوایی یا کم شنوایی دارند که علت 60 درصد از این موارد، دلایلی هستند که قابلپیشگیری اند. همچنین نزدیک به 30 درصد از افراد بالای 60 سال نیز کم شنوایی دارند.
بسیاری از اثرات کم شنوایی را میتوان از طریق تشخیص زودهنگام و با استفاده از برنامههای آموزشی تخصصی، گفتاردرمانی، توانبخشی شنوایی، آموزش زبان اشاره برای کودکان خردسال و خانوادهها، فنآوریهای کمکی ازجمله سمعک، کاشت حلزون و سایر دستگاهها کاهش داد.
راهکارهای پیشگیرانه از نقص شنوایی
سازمان جهانی بهداشت تخمین میزند که 50 درصد از کاهش شنوایی با اقدامات بهداشت عمومی قابلپیشگیری است. برخی از آنها عبارتاند از:
- انتخاب سبک زندگی درست مانند عدم قرارگیری در معرض صداهای بلند و موسیقی یا پوشیدن تجهیزات محافظ مانند گوشگیر.
- پیشگیری از بیماریها از طریق واکسیناسیون و برنامههای بهداشتی.
- بررسی سلامت شنوایی در افراد مسن و کسانی که در معرض داروها و مواد شیمیایی هستند.
- ایمنسازی دختران نوجوان و زنان در سنین باروری در برابر سرخجه قبل از بارداری.
- پیشگیری از عفونت سیتومگالوویروس در زنان باردار.
ارتقا سطح سلامت عموم، تشخیص زودهنگام، پیشگیری از نقص شنوایی و ارائه راهحلهای نوآورانه و مقرونبهصرفه، میتواند باعث کاهش آسیبهای مرتبط بعدی، هزینههای بهداشتی و بهبود کیفیت زندگی افراد شود. به همین دلیل، در سال ۲۰۲۳، سازمان جهانی بهداشت، یک راهنمای عملی برای سه مورد پیشگیری، شناسایی و مدیریت کم شنوایی و بیماریهای شایع گوش (که میتوانند منجر به نقص شنوایی شوند) را ارائه کرده است.
منابع
کتاب « مبانی، استانداردها و دستورالعمل ارایه خدمات پیشگیری و مراقبت از گوش و شنوایی نوزادان و کودکان در نظام مراقبت های پایه سلامت»، سعید محمودیان و همکاران، ۱۴۰۰
www.who.int
