سنگ کلیه یکی از رایجترین بیماریهای مجاری ادراری است که در چند دهه گذشته بین مردان و زنان شایع شده است. ایران نیز در کمربند سنگسازی کلیه قرار دارد و مناطق غربی و شمال غرب و سپس مناطق مرکزی و جنوبی بیشترین میزان سنگسازی کلیه رادارند. در ایران از هر ۱۰۰۰ نفر، ۱۳۶ نفر به این بیماری مبتلا هستند و سالانه حدود ۱۰۰ هزار نفر به جمعیت آنان در کشور اضافه میشود.
علل تولید سنگ کلیه
تولید سنگ کلیه علل متفاوتی دارد که عواملی مانند وراثت، نژاد، منطقه جغرافیایی، نوع شغل (مانند رانندگان اتوبوس و قالیبافان)، کاهش مصرف مایعات و نوع غذا در تولید سنگ کلیه بسیار مؤثر هستند.
بهصورت نرمال در ادرار موادی وجود دارد که از چسبیدن مولکولها به هم و تشکیل بلور جلوگیری میکنند. کاهش این مواد در ادرار به تولید بلور یا همان سنگ کلیه منجر میشود.
درواقع زمانی که غلظت این مواد در ادرار کم میشود، غلظت املاحی مانند
- کلسیم (ماده موجود در لبنیات، غذاهای دریایی، میوه خشک و...)
- اسید اوریک (ماده موجود در غذاهای پروتئین دار مانند گوشت قرمز، حبوبات، مرغ و...)
- اگزالات (ماده موجود در گریپفروت و ماءالشعیر و...)
- نمک
در ادرار افزایش مییابند و فرد را در معرض خطر سنگ کلیه قرار میدهند.
سنگ کلیه، این قطعه بلوری شکل ممکن است در هر جای دستگاه ادراری از کلیه تا مثانه دیده شود و عموماً با حرکت خود، درد زیادی را برای بیمار به همراه دارد.
بر همین اساس پزشکان اورولوژ برای افرادی که سابقه سنگ کلیه را در پرونده خوددارند، آزمایش خون و ادرار، تصویربرداری با اشعه ایکس، آزمایش تعیین جنس سنگ، تغییر رژیم غذایی و مصرف داروهای خاص را جهت پیشگیری از تشکیل مجدد سنگ کلیه توصیه میکنند.
تغییر شیوه زندگی برای پیشگیری از سنگ کلیه
- نوشیدن روزانه ۸ تا ۱۰ لیوان نوشیدنیهای کمکالری و آب (برای افرادی که در مناطق گرم زندگی میکنند و ورزشکاران که به خاطر فعالیتهای بدنی دچار کمآبی بیشتری میشوند، توصیه میشود که مصرف آب بیشتری را در برنامه خود لحاظ کنند).
- مصرف روزانه پنج وعده میوه و سبزی در برنامه غذایی (تقریباً همه غذاها حاوی اگزالات هستند اما میزان آن متفاوت است برای مثال در چای، چغندر، اسفناج، بادام و شکلات این میزان اگزالات فراوانتر است لذا درصورتیکه میزان اگزالات ادرارتان بالاست غذاهایی با مقدار اگزالات کم بخورید).
- میزان مصرف گوشت (انواع گوشتها مانند گوشت مرغ، ماهی، گاو) روزانه در برنامه غذاییتان را کمتر کنید. توصیه میشود برای هر وعده غذایی ۲۲۰ گرم گوشت (بهاندازه یک کارت اعتباری) مصرف کنید.
- توصیه میشود برای دریافت پروتئین، از منابع غیر حیوانی (مانند حبوبات، غلات، دانههای سویا، آجیلها و دانهها) استفاده کنید.
- مصرف نمک موجود در مواد غذاییتان را کاهش دهید. مصرف مواد شوری مانند پفک، چیپس، خیار شور، کنسرو، پنیر و... نیز باعث افزایش سدیم، کلسیم و سیستین در ادرار میشود.
- برای دریافت کلسیم (کلسیم موجود در مواد غذایی و کلسیم موجود در داروها و مکملها) توصیه میشود با پزشکتان مشورت و به میزان نرمال آن را مصرف کنید.
توجه داشته باشید که رعایت نکات مذکور برای افراد سالم و افراد در معرض خطر، مراجعه و مشورت با پزشک را نفی نمیکند.
