روزهای واپسین عمرِ سالمندان و بیماران لاعلاج، اغلب در آسایشگاهها و بخش مراقبتهای ویژهی بیمارستانها میگذرد. پزشکان در این اوضاع درمانهایی را پیش میبرند که مغزهایمان را گیج و منگ میکنند و شیرهی بدنهایمان را میکِشند تا مگر شانسِ نصفهنیمهای برای زنده ماندن به ما بدهند؛ و در آخر افسوس میخوریم که همان اتفاقی افتاد که نبايد. پزشکی مُدرن به چیزی جز درمان فکر نمیکند، اما مرگ درمان ندارد. این مسیر نهتنها بیماران و اطرافیانشان بلکه خود پزشکان را هم دچار بحرانهای روحی متعددی میکند.
آتول گاواندی، جراح و نویسندۀ آمریکایی، در این کتاب داستانهای زیادی از بیماران و پزشکانی میگوید که گرفتار این موقعیتها بودهاند و سرانجام تسلیم مرگ شدهاند. گاواندی این تجربهها را بررسی میکند تا ریشهی ناتوانی پزشکی مدرن در مواجهه با مرگ را بیابد و راههایی را به بیماران و پزشکان پیشنهاد دهد که چگونه نگاهی تازه به وظیفهی پزشکی داشته باشند و روزهای واپسین را بگذرانند.
دربارهی کتاب مرگ با تشریفات پزشکی
کتاب «مرگ با تشریفات پزشکی، آنچه پزشکی درباره مردن نمیداند» با عنوان انگلیسی (Being Mortal) در سال 2014 منتشر شد. این اثر دربارهی چگونگی زندگی بهتر مردم باوجود ضعف ناشی از افزایش سن، بیماری و نزدیک شدن به مرگ است. همچنین شامل اندیشههای خصوصی و داستانهای شخصی نویسنده در مواجهه با مرگ است. او معتقد است نحوهی برخورد متخصصین پزشکی با بیمارانی که به پایان زندگی خود نزدیک شدهاند غیرانسانی است. او پیشنهاد میکند پزشکان بهجای تمرکز بر بقا، باید برای بهبود کیفیت زندگی و سلامتی بیمار تلاش کنند.
آتول گاواندی برای نگارش این اثر بیش از 200 مصاحبه با افراد مختلف انجام داده است. تجربهی بیماری و مرگ پدر آتول گاواندی که او هم پزشک بوده است، یکی دیگر از داستانهای تأملبرانگیزی است که گاواندی برای مواجهه و پذیرش ناتوانیهای علم پزشکی مطرح میکند.
کتاب «مرگ با تشریفات پزشکی»، جوایز مختلفی را از آن خودکرده است و پس از انتشار با استقبال فراوانی از سوی مخاطبین قرار گرفت. در همان سال نیز یک مستند تلویزیونی بر اساس این اثر ساخته شد که گاواندی بهعنوان نویسندهی همکار و خبرنگار در آن شرکت داشت.
درباره آتول گاواندی
آتول گاواندی جراح، دانشمند و نویسندهی مشهور اهل ایالاتمتحده است. او نویسندهی چهار کتاب پرفروش عوارض (نامزد نهایی جایزه ملی کتاب)، بهتر (که توسط آمازون بهعنوان یکی از ده کتاب برتر سال ۲۰۰۷ انتخاب شد)، مانیفست چکلیست و مرگ با تشریفات پزشکی است. او همچنین جراح بیمارستان بریگام و بیمارستان زنان در بوستون، نویسندهی نیویورکر (از سال ۱۹۹۸) و استاد دانشکدهی پزشکی هاروارد و دانشکدهی بهداشت عمومی هاروارد است. گاواندی برندهی دو جایزهی مجلهی ملی و کمکهزینهی تحصیلی مک آرتور است و همچنین از سوی فارین پالیسی و تایم، بهعنوان یکی از صد متفکر تأثیرگذار جهان معرفیشده است. او بهعنوان محقق بهداشت عمومی، مدیر آزمایشگاه آریادنه، مرکز مشترک نوآوری سیستم سلامت است. او همچنین یکی از بنیانگذاران و رؤسای لایف باکس است، یک شرکت جهانی غیرانتفاعی که سیستمها و فناوریهایی را جهت کاهش مرگومیر ناشی از جراحی در سطح جهانی پیادهسازی میکند. او و همسرش سه فرزند دارند و در نیوتن ماساچوست زندگی میکنند.
در بخشی از کتاب مرگ با تشریفات پزشکی میخوانیم
-
زوال هنوز هم سرنوشت ما خواهد بود و بالاخره روزی مرگ فرامیرسد. اما، تا روزی که آخرین سیستم پشتیبان درون ما از کار بیفتد، مراقبتهای پزشکی میتوانند با حفظ تواناییهایی که بیش از هر چیزی در زندگی ما اهمیت دارند بر این مسیر تأثیر بگذارند و معین کنند که تند و پرشتاب طی شود یا آرام و تدریجی. اما خیلی از ما که در حوزهی پزشکی فعالیم اصلاً به اين نکته توجه نداریم. ما در پاسخ به مشکلات مشخص و فردی، مثل سرطان روده یا فشارخون بالا یا آرتروز، خوب عمل میکنیم. اگر یک بیماری به ما بدهید، بهخوبی با آن کلنجار میرویم. اما اگر پیرزنی به ما بدهید که دچار فشارخون بالا، آرتروز و کلی درد و مرض دیگر است و در مظان از دست دادن زندگیِ لذت بخشش قرارگرفته، بهسختی میتوانیم از پس کار بربيايیم و غالباً اوضاع را بدتر میکنیم.
-
هیچکس آنطور که او دلش میخواست به حالش ترحم نمیکرد. بعضی لحظات بعد از تحمل دردهای عمیق، بیشتر از هر چیزی دلش میخواست کسی دلش به حال او بسوزد، درست همانطور که دل آدمها برای بچههای مریض میسوزد. دلش لکزده بود که کسی بیاید و او را نوازش کند و دلداری بدهد. او میدانست که حالا آدم گندهای شده و ریشش به سفیدی میزند و به همین خاطر تحقق این آرزو ممکن نیست. بااینحال، هنوز دلش دنبال چنین چیزهایی بود.
-
پيرمردها و پیرزنها به من میگفتند كه نه از مرگ بلكه از اتفاقات پيش از مرگ میترسند، يعني از دست دادن شنوايي، حافظه، بهترين دوستان و سبك دلخواه زندگیشان. به قول فليكس:" سي بالا يعني مجموعهای مستدام از فقدانها و از دست دادنها."
خواندن کتاب مرگ با تشریفات پزشکی را به چه کسانی پیشنهاد میکنیم؟
کتاب مرگ با تشریفات پزشکی بسیار روان است و به طرز شگفتانگیزی میتواند با زندگی همهی ما مرتبط باشد. این کتاب سرشار از نمونههای دنیای واقعی و همچنین چندین آمار قابلبررسی است. خواندن این کتاب را به تمام افراد جوان یا پیر پیشنهاد میکنیم، زیرا ما بهدرستی بهروزهای پایانی عمرمان فکر نمیکنیم یا حتی سؤالات درستی را در رابطه با این دوره نمیپرسیم. بدتر از آن، ما نمیدانیم دیگران نیز در رابطه با روزهای پایانی خود چه فکر میکنند یا اهدافشان برای این دوران چیست. بنابراین، خواندن این کتاب برای تمامی کسانی که علاقهمند هستند روزهای پایانی زندگی خود را بهتر بگذرانند، مفید است.
منابع
معرفی کتاب: فائزه عطایی شاد
