تعداد قابل توجهی از مراجعین به مراکز اورژانس، افرادی هستند که به دلیل مصرف اشتباه دارو یا مواد سمی، یا گاز گرفتگی دچار مسمومیت شده اند. متاسفانه عمده این نوع مسمومیتها در اطفال رخ میدهد و تاسف بارتر آنکه در بسیاری از موارد، به مرگ یا عوارض دائمی ختم میشود. توجه شود که بیشتر مواد منجر به مسمومیت بخودی خود، سم نیستند؛ بلکه خوردن، استنشاق و یا لمس آنها، بدن را دچار مشکل میکند؛ مثل مصرف اشتباه داروها، خوردن ضدیخ، استشمام وایتکس، تماس اسید با پوست و ... اما برخی مواد مانند آفت کشها، حشره کشها، مرگ موش و قرص برنج ذاتا سم محسوب میشوند و مرگبارند.
نكات پيشگيري از مسموميت و نحوه برخوردبا آن
كودكان در مورد محيط اطراف خود بسيار كنجكاو هستند و از رفتار بزرگترها تقليد ميكنند. بنابراين محيط خانه و پيرامون آن را به دقت بررسي كرده و موادی را که می توانند باعث مسمومیت شوند، دور از دسترس قرار دهيد.
برای اینکار برچسب روي بسته بندی یا ظرف مواد مصرفی را بخوانيد و به دنبال عبارات هشدارگونه مانند Caution, Warning, Poison, Toxic, Danger وKeep Out of Reach of Children بگرديد. علامت خطر مواد سمی هم تصویر یک جمجمه انسان و دو استخوان بلند است که همدیگر را زیر جمجمه قطع کردهاند. توجه كنيد كه تمام داروها و حتی مواد آرايشي بهداشتي نيز مي توانند سمي باشند.
مواد شناسايي شده را در مكاني امن، با فاصله از مواد خوراکی و دور از دسترس كودكان قرار دهيد. در صورت امكان از طبقات بالايي کابینتها استفاده كنيد. میتوانید یک کابینت خاص را مجهز به مگنت فشاری کنید تا فقط توسط بزرگسالان قابل باز کردن باشد.
مواد شوينده و داروها را در ظروف و بستههای اصلیشان نگهداري كرده و از كندن برچسب آنها خودداري كنيد.
حتماً مواد سمي را در مكاني دور از مواد غذايي قرار دهيد. مراقب مواد سمي كه رنگهای جذاب و یا شبيه نوشیدنیها دارند، مثل محلولهای چاه بازکن، ضدیخ، بتادین، الکل، بنزین، نفت و ... باشيد. ممكن است كودكان خوردن آنها را بدون اشكال تلقي كنند.
نکات ایمنی در مصرف داروها:
-
از قرار دادن داروها در جيب لباس، كيف، كشوها یا روی میز خودداري كنيد و آنها را در کابینتهای بالايي یا محفظههای بالایی یخچال قرار دهيد، طوریکه نه در دسترس بچهها باشد و نه سبب جلبتوجه آنها شود. توجه کنید که شباهت انواع قرص و کپسول با شکلات و تنقلات، برای بچهها بسیار وسوسهانگیز است.
-
در خصوص مصرف دارو، برچسب و نكات نوشتهشده در دستورالعمل مصرف دارو را بخوانيد. براي تنظيم مقدار شربت یا قطره، حتماً از قاشق يا قطرهچکان استفاده كنيد و هرگز دارو را از لب شیشه مصرف نکنید. ساعات مصرف دارو را به ياد داشته باشيد.
- داروهایی را که استفاده نمیکنید یا قدیمی هستند و تاریخمصرف آنها گذشته است، دور بریزید. برای این کار داروها را در کاغذی بپیچید یا در یک نایلون جداگانه گذاشته و در ظرف زباله قرار دهید. هرگز داروها را در سینک یا دستشویی خالی نکنید، زیرا احتمال مسمومیت و نیز آلودگی فاضلاب و بهتبع آن، آلودگی محیطزیست وجود دارد.
در مورد مواد شوینده و ضدعفونیکننده نیز در نظر داشته باشید که ازاینگونه مواد، گازهای سمی متصاعد میشود؛ بنابراین در فضای کاملاً بسته و بدون تهویه مناسب مانند حمام از آنها بخصوص سفیدکنندهها استفاده نکنید. هیچوقت چند ماده شوینده را باهم ترکیب نکنید. این کار باعث بروز واکنشهای شیمیایی خطرناک و تولید گازهای مهلک میشود.
همچنین برای اطلاع از علائم و پیشگیری مسمومیت حاصل از گاز گرفتگی هم می توانید مقاله قاتل خاموش مراجعه کنید
بههرحال در صورت بروز هر نوع مسمومیت، سریعاً به پزشک مراجعه کنید و از هر اقدام خودسرانه مانند ایجاد استفراغ عمدی یا خوراندن مواد دیگر، جدا خودداری کنید. اینگونه اقدامات اغلب مشکل را بیشتر میکند!
دکتر مهدی شریف الحسینی
پزشک و استادیار علوم اعصاب
تصویرگر: حمید امینی
مؤسسه حامیان سلامت کاشان در نظر دارد تا در راستای اهداف خود درجهت ارتقا سطح سلامت و بهداشت جامعه، به آموزش همگانی مباحث پیشگیری از کتاب (مصدومیت قابل پیشگیری است) بپردازد.
