در فصل بهار، بسیاری از مردم برای گردش و تفریح راهی طبیعت میشوند. تغییرات ناگهانی شرایط جوی در بهار، از سایر فصول سال بیشتر است. لذا کم نیستند افرادی که هنگام طبیعتگردی ناگهان با ابری شدن آسمان و رعدوبرق مواجه میشوند. از طرفی صاحبان مشاغلی که در فضاهای بسیار باز کار میکنند، مانند چوپانها و کشاورزان بیشتر از سایر مردم، این پدیده را میبینند. بههرحال، صاعقه گذشته از زیبایی و شکوهی که دارد، میتواند خطرآفرین باشد. دومین علت مرگ ناشی از بلایای آب و هوایی بعد از سیل، رعدوبرق است.
رعدوبرق چیست؟
رعدوبرق یا صاعقه، یک تخلیه طبیعی جریان الکتریکی است که به دنبال برخورد تودههای عظیم بار مثبت و منفی ابرها، آزاد میشود. این تخلیه انرژی، نور و صدای عظیمی را تولید میکند که با توجه بهسرعت زیادتر نور نسبت به صدا، اول برق دیده میشود و پس از مدتی نهیب رعد به گوش میرسد.
صدمات ناشی از برخورد صاعقه بر بدن انسان
برخورد صاعقه به بدن انسان، به علت ولتاژ بالایی که دارد، سبب آسیب میشود. این موارد عبارتاند از:
- ایست قلبی.
- صدمه به سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) (فراموشی، گیجی، از دست دادن فوری هوشیاری، ضعف، صدمات داخل جمجمهای، عدم تکلم بهصورت کوتاهمدت، اختلال حافظه، تشنج و فلج).
- آسیبهای وارده به چشم (اختلال بینایی، خشکی چشم، آبمروارید حتی تا 6 ماه بعد).
- آسیبهای وارده به گوش (وزوز گوش، پاره شدن پرده گوش، کاهش شنوایی).
- سوختگی پوست، خستگی مزمن و انواع صدمات و شکستگیها ناشی از افتادن مصدوم.
اصول ایمنی و راههای مقابله با رعدوبرق
قبل از سفر، بهپیش بینی آبوهوای محلی دقت کنید. حین سفر هم نیمنگاهی به شرایط جوی داشته باشید.
اگر در فضای بسیار باز بودید و برق آسمان را دیدید، زمان بگیرید. اگر صدای رعد قبل از ۳۰ ثانیه به گوش رسید، بلافاصله به دنبال سرپناه باشید، چراکه صاعقه نزدیک شماست. حتی وقتی فقط صدای رعد را میشنوید، اما برقی را نمیبینید، به دنبال سرپناه باشید.
سرپناه یعنی هر ساختمان کاملاً محصور. بهترین سرپناه، ساختمانی عایق شده و مجهز به سیستم برقگیر است. در برخی مناطق پر صاعقه دنیا، اتاقکهای تماماً فلزی و ایمن در فضاهای باز تعبیه میکنند.
اما وقتی چنین امکانی وجود ندارد، بدانید که سایر سرپناهها مانند سایبان معمولی، صخرههای بزرگ، دیوار و ... بههیچوجه ایمن نیستند.
اگر سرپناهی وجود ندارد، در پستترین نقطه ممکن، سرپا و روی پنجهها بنشینید، سر را بین زانوها قرار دهید و با دست گوشهای خود را بگیرید. هرچه تماس با زمین کمتر باشد، بهتر است. به یاد داشته باشید که بدترین حالت، خوابیدن روی زمین است.
اگر خودرویی وجود دارد، میتوان داخل آن نشست؛ شیشهها را بست و از تماس با قسمتهای فلزی خودرو پرهیز کرد.
مناطق مرتفع را فوراً ترک کنید.
از قرار گرفتن کنار اجسام بلند مانند درختان، دکلها، میلههای پرچم و ... اجتناب کنید. اگر در جنگل هستید، ناگزیر به کنار درختان کوتاهتر بروید.
وسایل فلزی، مواد قابل اشتعال، تبلت و تلفن همراه خود را کنار گذاشته و از آنها فاصله بگیرید.
اگر مشغول شنا، ماهیگیری یا قایقسواری هستید، هرچه زودتر از آب دور شوید.
اگر درون قایق هستید و تا ساحل فاصلهدارید، وسط قایق به شکلی که در بالا اشاره شد، بنشینید.
اگر درون ساختمان هستید، وسایل برقی را خاموشکنید و از تماس با آبلولهکشی بپرهیزید.
شرایط، زمانی عادی و ایمن است که از آخرین رعدوبرق، ۳۰ دقیقه گذشته باشد.
دکتر مهدی شریف الحسینی
پزشک و استادیار علوم اعصاب
تصویرگر: حمید امینی
مؤسسه حامیان سلامت کاشان در نظر دارد تا در راستای اهداف خود درجهت ارتقا سطح سلامت و بهداشت جامعه، به آموزش همگانی مباحث پیشگیری از کتاب (مصدومیت قابل پیشگیری است) بپردازد.
