به التهاب سینوس‌ها و مجاری بینی، سینوزیت (Sinusitis) گفته می‌شود. سینوس‌ها چهار حفره در سر هستند که توسط کانال‌های باریک به هم متصل می‌شوند. سلول‌های پوششی این سینوس‌ها مخاطی را می‌سازند که با تخلیه شدنشان به بینی به تمیز نگه داشتن آن کمک و از رشد باکتری‌ها جلوگیری می‌کنند. سینوس‌ها به طور معمول از هوا پر می‌شوند، اما ممکن است به خاطر التهاب و تورم بافت باعث انسداد کانال‌ها شده و منجر به تجمع مایع مخاطی در سینوس ها شوند که در این صورت باکتری ها می‌توانند رشد کرده و عفونت باکتریایی (سینوزیت باکتریایی) را ایجاد کنند.
عوامل افزایش ریسک ابتلا به سینوزیت
سینوزیت ممکن است برای هر فردی اتفاق بیافتد اما در مواردی احتمال ابتلا افزایش می‌یابد، این عوامل عبارتند از:
- انحراف تیغه بینی
- رشد استخوان بینی
- پولیپ بینی
- ضعف سیستم ایمنی
- سابقه آلرژی
- سرماخوردگی و سایر عفونت‌های دستگاه تنفسی
- فیبروز سیستیک، که باعث ایجاد مخاط غلیظ در ریه‌ها و سایر پوشش‌های مخاطی می‌شود.
- مصرف سیگار
- عفونت دندان
انواع سینوزیت
سینوزیت انواع مختلفی دارد که همه آن‌ها از نظر علائم مشابه ولی از لحاظ شدت و طول مدت متفاوت هستند.
-
سینوزیت حاد
عفونت ویروسی ناشی از سرماخوردگی می‌تواند این سینوزیت را ایجاد کند و علائم آن معمولاً 10 روز ادامه دارد که البته ممکن است تا 4 هفته نیز طول بکشد. عفونت‌های ویروسی در اکثر موارد منجر به سینوزیت حاد می‌شود، اما آلرژی فصلی نیز یکی دیگر از عوامل احتمالی آن است.
-
سینوزیت نیمه حاد
علائم سینوزیت نیمه‌حاد می‌تواند تا 12 هفته ادامه داشته باشد. این بیماری معمولاً همراه با آلرژی های فصلی یا عفونت‌های باکتریایی رخ می‌دهد.
-
سینوزیت بازگشت کننده(عود کننده)
در این نوع از سینوزیت، حداقل چهار دوره سینوزیت حاد در طول یک سال اتفاق می افتد که هر بار حداقل 7 روز طول می‌کشد.
-
سینوزیت مزمن
سینوزیت مزمن معمولاً بیش تر از 12 هفته طول می‌کشد. البته شدت علائم سینوزیت مزمن کمتر از سینوزیت حاد است. از عوامل این نوع سینوزیت می‌توان به عفونت‌های باکتریایی، آلرژی‌های طولانی‌مدت و همچنین به مشکلات ساختاری بینی اشاره کرد.
علائم و نشانه‌ها
علائم سینوزیت بسیار شبیه سرماخوردگی است و شامل موارد زیر می‌باشد :
- کاهش حس بویایی
- تب
- گرفتگی یا آبریزش بینی
- خستگی
- سرفه
- درد اطراف گونه‌ها، چشم‌ها یا پیشانی
- دندان درد
- بوی بد دهان
علائم سینوزیت در کودکان
- بهبود نیافتن علائم سرماخوردگی پس از 2 هفته
- بهبود نیافتن آلرژی پس مصرف دارو
- سرفه طولانی‌مدت
- تب بالا
- از دست دادن بویایی
- خارج شدن مخاط سبز یا زرد از بینی
تشخیص سینوزیت
تشخیص سینوزیت معمولاً بر اساس علائم بالینی و معاینه پزشک انجام می‌شود. در برخی موارد ممکن است با استفاده از تصویربرداری میزان التهاب و تورم را بررسی کنند. همچنین ممکن است برای بررسی بیشتر و فهمیدن علت بیماری، نمونه‌ای از مخاط بینی برای آزمایش گرفته شود.
پزشک در موارد سینوزیت مزمن، جهت بررسی سینوس‌ها و مجاری بینی تصویربرداری را تجویز می‌کند. این تصاویر می‌توانند انسداد مخاط و هرگونه ساختار غیرطبیعی مانند پولیپ را به خوبی نشان دهند.
سایر روش‌های تشخیصی در ارتباط با سینوزیت
1. تصویربرداری پزشکی:
- اشعه ایکس
- سی تی اسکن
- ام آرآی
2. آندوسکوپی بینی: پزشک با استفاده از فیبروسکوپ می‌تواند داخل بینی را مستقیماً مشاهده و در صورت نیاز نمونه‌برداری کند.
3. تست های آلرژی: با استفاده از تست آلرژی می‌توان عوامل محیطی که ممکن است باعث واکنش آلرژیک شوند را شناسایی کرد.
4. آزمایشات خون: با کمک آزمایش خون می‌توان عواملی را که باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن شده‌اند مانند HIV را شناسایی کرد.
درمان سینوزیت
بیشتر موارد سینوزیت ناشی از عفونت‌های ویروسی و بدون نیازی به درمان نداشته باشد. با این حال، می‌توان به کمک داروهای بدون نسخه و درمان‌های خانگی علائم این بیماری را کاهش داد.
1. گرفتگی بینی یکی از شایع‌ترین علائم سینوزیت است. برای رفع گرفتگی بینی روش‌های زیر را امتحان کنید:
- با استفاده از یک حوله گرم اطراف بینی و پیشانی خود را گرم نگه دارید.
- با کمک آب نمک رقیق بینی خود را شست‌وشو دهید.
- آب و آب میوه زیاد بنوشید. این کار به رقیق کردن مخاط بینی شما کمک خواهد کرد.
- از یک دستگاه بخور یا رطوبت‌ساز برای مرطوب نگه‌داشتن محیط اطراف خود استفاده کنید.
- انواعی از اسپری‌های بدون نسخه وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها برای رفع گرفتگی بینی خود استفاده کنید.
2. درصورتی که در ناحیه سر و صورت احساس درد کردید می‌توانید از داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن استفاده کنید.
3. اگر علائم شما ظرف چند هفته بهبود نیافت، احتمالاً عفونت باکتریایی دارید و باید به پزشک مراجعه کنید که در این صورت طبق نظر پزشک به مصرف آنتی بیوتیک‌ها نیاز خواهید داشت. نکته حائز اهمیت در استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها این است که مصرف آن را هرگز زودتر از پایان دوره تجویز شده قطع نکنید. زیرا قطع خودسرانه آنتي‌بيوتيک‌ها باعث ایجاد مقاومت ميكروبي در بدن مي‌شود.
4. عمل جراحی: اگر سینوزیت مزمن شما با گذشت زمان و دارو بهبود نیافت، ممکن است تحت عمل جراحی قرار بگیرید. این عمل‌ها با اهداف زیر انجام می‌شود:
- پاک‌سازی سینوس‌ها
- جراحی انحراف تیغه بینی
- جراحی پولیپ بینی
عوارض سینوزیت
درصورتی‌که سینوزیت درمان نشود می‌تواند عوارض زیر را ایجاد کند:
- مننژیت و آسیب به بافت های مغز و نخاع
- عفونت بافت اطراف چشم و اختلال در بینایی
- سرایت کردن عفونت به پوست و استخوان‌های مجاور
5 راه برای پیشگیری از سینوزیت
از آنجایی که سینوزیت می‌تواند پس از سرماخوردگی، آنفولانزا یا واکنش آلرژی ایجاد شود، پیروی از یک سبک زندگی سالم و قرارگیری کمتر در معرض میکروب‌ها و آلرژن‌ها می‌تواند به پیشگیری از این التهاب کمک کند. برای کاهش خطر ابتلا به سینوزیت موارد زیر را رعایت کنید:
- هر سال واکسن آنفولانزا بزنید.
- از غذاهای مغذی مانند میوه‌ها و سبزیجات استفاده کنید.
- دست‌های خود را مرتب بشویید.
- کمتر در معرض دود، مواد شیمیایی، گرده و سایر مواد حساسیت‌زا قرار بگیرید.
- از قرار گرفتن در معرض افراد مبتلا به عفونت‌های تنفسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا خودداری کنید.
با توجه به اینکه سینوزیت می‌تواند باعث تنگی نفس، درد و ناراحتی در ناحیه سر و صورت شود، باید به‌سرعت تشخیص داده و درمان شود. در صورت بروز علائم مشابه سینوزیت، باید به پزشک مراجعه کرده و درمان لازم را انجام دهید.
شما می توانید برای تماشای ویدئو مربوط به سینوزیت به استودیو سایت حامیان مراجعه فرمایید.
منابع
www.stanfordchildrens.org
www.healthline.com
